Japan, het ambacht en de kunst

Japan, het ambacht en de kunst

Boro

Ik zag ze op een tentoonstelling in Doesburg, kleding van oud denim geborduurd met de BORO-techniek. 

Je kon er een workshop doen, en merkte dat deze techniek echt bij mij paste. Er mogen namelijk rafelrandjes aanzitten, het hoeft niet allemaal perfect, en er is geen vaststaand patroon. 

Dit tasje was het resultaat: 

Ik vond het fijn. 

Dus ging ik ermee verder. Dat het een versteltechniek is vond ik ook leuk: al vanaf dat ik 12 ben verstel ik kleding door van gaatjes bloemetjes te maken, stoppen van sokken deed ik voor mijn plezier en de combi van verstellen op een mooie manier beviel me echt. 

Ik verstelde een broek: het was een goedkope broek met lappen erop die met zilverdraad waren verfraaid. Maar dat prikte, dus ik knipte die lappen eruit en maakte er wat moois van. En nog een broek moest eraan geloven.

Toen kwam de trui: een mooie dunne linnen trui die ik natuurlijk aanhad toen de roos ineens gesnoeid moest worden. Gat erin bood mogelijkheden, en op reis door de States was ik diepgelukkig met het verstellen van dat ene gaatje, en vervolgens werd het hele voorpand bewerkt. Kijk: 

 

De filosofie

Ondertussen merkte ik dat ik nieuwsgierig was naar de achtergrond van de Boro-techniek: de schoonheid van imperfectie tegenover onze eigen westerse filosofie van de eeuwige jeugd, de eis om jong en rimpelloos en eeuwig energiek en fit te moeten zijn tegenover de idee van de schoonheid van een karaktervol gezicht, de eerbied voor de wijsheid van levenservaring en het bijbehorende imperfecte lijf. De idee van duurzaamheid daarbij ook: iets repareren in plaats van weggooien beviel mij ook bijzonder. 

Dat dringt door, als je daar steeds mee bezig bent. 

Ik ben er les in gaan geven, en kom dan natuurlijk ook andere mensen tegen met een passie voor de Japanse textielwereld! 

Gert van Raalten

Eentje daarvan is Gert van Raalten. Van Real men stitch and sew. Je kent hem ook van de winkel en kraam van Carol Cox in Utrecht waar hij elke zaterdag in de winkel staat.

Gert leerde ik beter kennen toen we allebei in Birmingham waren. Zijn passie voor Japanse quilts kwam naar boven toen hij liet zien dat hij een Japans quiltboek had gekocht. Voor deze blog interviewde ik hem. Hij vertelde dat hij al een voorliefde had voor de Japanse manga en animé, toen hij begon te borduren. Dat kwam doordat hij met vrienden een borduurwinkel inliep. Hij vond het mooi, en kon wel wat ontspanning gebruiken. Dat sloeg aan. Hij werd er heel blij van. Zijn tweede werk was de prachtige Japanse dame die hij in deze blog beschrijft: Japanese lady. Weliswaar kon hij zijn ei er in kwijt en werd hij er heel blij van, maar ja... zoals wij textielmensen dat wel meer hebben, al die producten stapelen wel op... Hij dacht, ik maak er maar een kussentje van. En liep bij Carol Cox de winkel in. Hij ging op les, en werd gevraagd om in de winkel te komen werken, waar hij dit jaar zijn 10-jarig jubileum heeft!

Gert raakte in de ban van de Japanse manier van werken: de grote focus op het ambacht, het hergebruik van stoffen en materialen spreekt hem erg aan. Bovenstaande quilt, "Japanse schatkistjes" was een voorbeeld van wat in zijn achterhoofd al een tijd lag te broeden om gemaakt te worden, toen hij in de museumshop van het American Folk Art Museum in New York een klein bakje met Japanse zijden kimonostofjes zag. Die moest hij hebben. Hij zag onmiddellijk deze stofjes als startpunt voor de quilt. Al die mooie stofjes, met goudopdruk hier en daar, kregen hun plekje in een schatkistje. 

De top was klaar toen Gert met de ploeg van Carol Cox op de beurs in Veldhoven stond. Naast Carol Cox was de stand van Euro-Japan links, een prachtige stand waar Gert de achterkantstof kocht voor zijn schatkistjes. Hij vertelde waar hij de stof voor ging gebruiken en wat bleek? De man waar hij mee sprak was de ontwerper van deze quilt... Cirkeltje rond...

Ook deze Japanse kerstquilt maakte Gert: 

 

Giny Arends

Een andere quilter met een grote belangstelling voor Japans werk is Giny Arends. Ik maakte kennis met haar omdat ik toetrad tot het bestuur van Quiltfestival Noord-Groningen en de Nationale Quilt Collectie. Giny quilt al heel lang. Ik denk, langer dan ik leef. Met haar man heeft zij in Amerika gewoond, en in Japan. In beide landen merkte zij dat je contact met mensen kunt maken, ook al versta je de taal niet, door belangstelling te hebben voor de mens tegenover je. 

Giny vertelde vol passie over haar ideeën, over haar quilts en over haar leven. 

We delen onze interesse met betrekking tot Amerika, en ook die van het mooie Japanse werk. Ze vertelde me over de manier waarop kimono's worden gemaakt: ze had haar man gevraagd om een kimono voor haar mee te nemen. Maar die waren zo duur, dat hij dat niet deed. Toen zij daar zelf woonde mocht ze met een paar dames mee naar een plek waar kimono's werden gemaakt en snapte toen, waarom ze ZO duur waren: strook voor strook wordt de stof geweven van zijde, waarna de stroken baan voor baan worden beschilderd (het motief past baan voor baan precies doordat het exact wordt uitgemeten!) De stroken zijde worden dan aan elkaar gezet.  

Deze symbolen heeft Giny verwerkt in een quilt die zij heeft geschonken aan de Nationale Quilt Collectie. Ze legde aan me uit hoe deze quilt ontstond en wat de symbolen vertellen.

Op een midweekcursus van Dineke Ugen werd er les gegeven in verftechnieken. Giny verfde linnen met wit, zwart, rood en goud. Ze werkte snel en verliet de klas voor een wandeling. De docent vertelde de klas dat de lap van Giny een oosterse kwaliteit bezat: als je een kalligrafisch stuk kunst bekijkt is dat meestal zwart op wit met altijd ergens een toetsje rood. Ze gebruikte de stof voor deze quilt, die Giny geschonken heeft aan de Nationale Quilt Collectie!

Het rood dat je terugvindt in Giny's quilt is vormgegeven als tempelpoorten. De tempelcomplexen in Japan zijn vaak op een berg gebouwd, waarbij je al klimmend steeds door tempelpoorten moet gaan, alsof je omhoog gaat richting de hemel. Naast de poorten zie je woeste beesten die de boze geesten moeten verjagen. Bij het passeren was je je handen, je luidt klokken en klapt in je handen om zelf een bijdrage te leveren aan je eigen reiniging. Giny leerde dit allemaal van de Japanners die haar begeleidden op haar reis. Ze werd met haar man samen ook bij de mensen thuis voor het eten gevraagd, en dat is heel bijzonder. 

Wat Giny en Gert delen, is de passie voor de ambachtelijkheid, de bedekte kleurstellingen, en de Japanse instelling: werk met aandacht. Giny vertelt dat je deze aandacht terugziet door de hele cultuur: de theeceremonie, de tuinen, technieken om textiel te maken zoals ikebana, en de verftechnieken zoals shibori. 

De verbindende factor tussen ons drieën is denk ik dat we alledrie erg gelukkig worden van de schoonheid van de Japanse textielwereld: traditioneel, artquilten, boro, shibori, ikebana, mooie kimono's. De hele verschillende manier waarop zich dat uit geeft alleen maar weer wat een prachtige mogelijkheden het maken, verwerken en versieren van textiel ons biedt...

Meer weten over de Nationale Quilt Collectie? Klik hier

meer weten over Quiltfestival Noord Groningen? Klik hier voor de website

Meer weten over Gerts' werk? Klik hier voor zijn blog

Meer weten over Carol Cox? Klik hier voor de website

Meer weten over Hilda's werk? Klik hier voor haar website en hier voor haar blog